Net echt

Museum Van Bommel Van Dam heeft de laatste decennia vooral naam gemaakt met tentoonstellingen en belangrijke aanwinsten rond de clusters expressionistische kunst en in het bijzonder het oeuvre van de zogenaamde Amsterdamse Limburgers. Daarmee heeft het museum de regionale verankering onderstreept en vooral belangrijk modern lyrisch-abstract werk in de voorgrond geplaatst.

Maar de museumverzameling bevat ook andere stijlelementen die vooral samenhangen met het ontstaan van de collectie. De verzameling krijgt in het begin vorm in Amsterdam waar het echtpaar Maarten van Bommel en Reina van Dam naar hartenlust de keuze van hun hart volgen. Zij verwerven werk dat hun aanspreekt en dat werk heeft vooral een figuratieve (soms uitgesproken realistische) inhoud. Het zijn werken van bijvoorbeeld Raoul Hynckes en de vroege Edgar Fernhout die krachtige voorbeelden zijn van deze stromingen. Maar ook in latere tijd worden toonaangevende realistische schilderijen bij de verzameling gevoegd, zoals die van Carel Willink.

Terwijl in de naoorlogse jaren van Wederopbouw de gewenste moderniteit wordt gevonden in abstracte kunst, met daarbij in Nederland de COBRA-kunstenaars in een voorhoede, ontstaan ook kunstenaarsinitiatieven die meer waarde hechten aan figuratieve en realistische tradities. Dat leidt in 1948 tot de oprichting van de kunstenaarsgroep ‘De Realisten’, waar persoonlijkheden als Nicolaas Wijnberg, Theo Kurpershoek, Herman Berserik, Herbert Fiedler en Venlonaar Harrie Op de Laak graag aansluiting bij vinden. Met laatstgenoemde kunstenaar en hoogleraar in monumentale kunst werd ook de brug geslagen naar Limburg, waar De Realisten veel aanhang vonden rondom het kunstenaarscentrum kasteel Oost bij Eijsden.

Ook het echtpaar Van Bommel – Van Dam onderhield goede contacten met figuratief en realistisch werkende kunstenaars. Dat verklaart de aanwezigheid van belangrijke clusters werk van bijvoorbeeld de gevoelige Jan van Herwijnen, de humoristische observeerder Harm Kamerlingh Onnes en de magisch-realist Melle. Deze clusters zijn zo opmerkelijk dat ze meer onderzoek en publieksbereik verdienen.

Een bijzondere plaats nemen de ‘Limburgse realisten’ in. In de jaren ’70 ontstaat een maatschappelijke hang naar het verleden, dat in meerdere kunstdisciplines tot uitdrukking komt. Ook in de museumcollectie zitten daarvan voorbeelden vanuit een regionale context, met werkstukken van Jan Verheyen, Harry Kranen en Patrick Creyghton.

Terwijl figuratief en realistische kunst een tijd in de verdomhoek heeft gezeten is het de laatste decennia weer in toenemende mate populair door internationaal gewaardeerde figuratieve kunstschilders, die binnen deze traditie ons weer andere werkelijkheden kunnen  laten ervaren. Prominente vertegenwoordigers hiervan binnen de collectie van Museum Van Bommel – Van Dam zijn Sidi el Karchi, Stijn Peeters en Roger Raveel.

Volgend jaar wordt een andere realistisch werkende kunstenaar in het Limburgs Museum gepresenteerd. De internationaal werkende Evert Thielen (* Venlo 1954) krijgt dan een jubileum-overzichtstentoonstelling waarin de ontwikkeling van diens oeuvre wordt gepresenteerd.